Hematocriet te hoog: Oorzaken, gevolgen en oplossingen

Wil je weten waarom je hematocriet te hoog is en wat de gevolgen kunnen zijn? Een verhoogd hematocriet kan wijzen op uitdroging, zuurstoftekort of zelfs dopinggebruik. Sporters trainen soms op hoogte om hun hematocrietgehalte op natuurlijke wijze te verhogen, terwijl medische aandoeningen zoals polycythemia vera en slaapapneu ook een rol kunnen spelen.

Wat is hematocriet?

Hematocriet (Ht) is de verhouding tussen het volume rode bloedcellen en het totale bloedvolume. Dit wordt uitgedrukt als een percentage. Een normaal hematocrietgehalte varieert tussen:

• Mannen: 41 - 50%
• Vrouwen: 36 - 44%

Een te hoog hematocrietgehalte betekent dat het bloed dikker wordt, wat de bloedsomloop kan beïnvloeden en het risico op bepaalde gezondheidsproblemen verhoogt.

Oorzaken van een verhoogd hematocriet

Een verhoogd hematocriet kan verschillende oorzaken hebben, waaronder:

1. Uitdroging (dehydratie): Minder vocht in het bloed verhoogt het relatieve aandeel van rode bloedcellen.
2. Verhoogde aanmaak van rode bloedcellen:
• Chronisch zuurstoftekort (bijvoorbeeld bij longziekten, rokers of bergbewoners).
• Polycythemia vera (een zeldzame beenmergaandoening die leidt tot overproductie van rode bloedcellen).
• Gebruik van erytropoëtine (EPO), een hormoon dat de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert. Dit wordt vaak misbruikt in dopingpraktijken, vooral bij duursporten zoals wielrennen en langeafstandslopen.
3. Training op grote hoogte: Sporters trainen soms op grote hoogte omdat er minder zuurstof beschikbaar is. Hierdoor maakt het lichaam meer rode bloedcellen aan om zuurstof efficiënter te transporteren. Dit verhoogt tijdelijk het hematocrietgehalte en verbetert het uithoudingsvermogen, maar kan bij extreme waarden ook risico’s met zich meebrengen.
4. Andere medische aandoeningen:
• Nierziekten, die een verhoogde productie van erytropoëtine kunnen veroorzaken.
• Ernstige longziekten zoals COPD.
• Slaapapneu, wat zuurstoftekort tijdens de slaap kan veroorzaken.

Gevolgen van een te hoog hematocriet

Een hoog hematocriet kan leiden tot:

• Dikker bloed, wat het risico op bloedstolsels, trombose en beroertes vergroot.
• Verminderde bloedcirculatie, wat kan leiden tot duizeligheid, hoofdpijn en een verhoogde bloeddruk.
• Hart- en vaatproblemen, doordat het hart harder moet werken om dikker bloed rond te pompen.

Hoe wordt hematocriet gemeten?

Hematocriet wordt standaard gemeten in bloedonderzoeken en is een onderdeel van het klein bloedbeeld (CBC - complete blood count). Dit betekent dat het wordt gecontroleerd bij vrijwel alle algemene gezondheidschecks, sportkeuringen en medische screenings. Het kan ook specifiek getest worden bij dopingcontroles en bij atleten die trainen op hoogte.

Wat kun je doen bij een verhoogd hematocriet?

Afhankelijk van de oorzaak kunnen verschillende maatregelen helpen om het hematocrietgehalte te verlagen:

1. Meer water drinken: Uitdroging is een veelvoorkomende oorzaak, dus voldoende hydratatie kan helpen.
2. Leefstijl aanpassen:
• Stoppen met roken.
• Regelmatig bewegen om de bloedsomloop te verbeteren.
• Gezonde voeding, met een gebalanceerde inname van ijzer en vitamines.
3. Medische behandeling:
• Bloedverdunners indien er een verhoogd risico is op trombose.
• Therapeutische aderlatingen (flebotomie) om overtollige rode bloedcellen te verwijderen bij aandoeningen zoals polycythemia vera.
• Behandeling van onderliggende aandoeningen zoals slaapapneu of longziekten.

Wanneer naar de dokter?

Als je een verhoogd hematocrietgehalte hebt en last hebt van symptomen zoals hoofdpijn, duizeligheid, hoge bloeddruk of hartkloppingen, is het verstandig om contact op te nemen met een arts. Een bloedonderzoek kan helpen de oorzaak te achterhalen en een passende behandeling te bepalen.