Mondzorg in de knel: van basisrecht naar luxeartikel?

Steeds meer Nederlanders mijden de tandarts vanwege hoge kosten, met grote gevolgen voor gezondheid en samenleving. Sinds de jaren ’90 is mondzorg voor volwassenen grotendeels uit het basispakket verdwenen, terwijl preventie bewezen kosten bespaart. Ontdek hoe politiek en preventief onderzoek, zoals bloedtesten bij Bloedwaardentest, kunnen bijdragen aan een gezonder gebit én lichaam.

Mondzorg terug in het basispakket? Waarom een gezond gebit méér is dan cosmetiek

Een gezond gebit is geen luxe, maar noodzaak. Toch moeten miljoenen Nederlanders hun tandartsrekening grotendeels zelf betalen. De gevolgen zijn zichtbaar: steeds meer mensen mijden de tandarts vanwege de kosten, met pijn, ontstekingen en hoge maatschappelijke lasten als gevolg. Hoe kon dit gebeuren, en wat willen politieke partijen eraan doen?

Van ziekenfonds naar eigen portemonnee

Tot halverwege de jaren negentig viel volwassen mondzorg binnen het ziekenfondspakket. Jaarlijkse controles en noodzakelijke behandelingen werden grotendeels vergoed. Rond 1995 besloot de overheid deze dekking stapsgewijs te schrappen. Vanaf 2006, bij de invoering van de Zorgverzekeringswet en het uniforme basispakket, was het definitief: voor volwassenen wordt reguliere tandheelkundige zorg niet meer standaard vergoed, behalve in medische uitzonderingsgevallen. Sindsdien moeten volwassenen zich aanvullend verzekeren of de tandarts zelf betalen.

De huidige situatie

• Kinderen tot 18 jaar: controles, vullingen en preventie blijven vergoed uit het basispakket.
• Volwassenen: alleen bijzondere tandheelkunde (bijvoorbeeld na een ongeval of bij een ernstige medische aandoening) valt onder het basispakket.
• Voor gewone controles, mondhygiënist en vullingen is een aanvullende tandartsverzekering of eigen betaling nodig.

Het gevolg: een groeiende groep Nederlanders, met name mensen met lage inkomens, stelt tandartsbezoek uit of gaat helemaal niet meer.

Politieke actualiteit: wie wil mondzorg terug?

In 2025 is de discussie terug op de politieke agenda. Een meerderheid van de Tweede Kamer steunt inmiddels een gratis jaarlijkse tandartscontrole voor volwassenen. Diverse partijen gaan verder:

• GroenLinks-PvdA, D66, NSC, SP, Volt, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, 50PLUS, BIJ1 en Denk pleiten voor (gedeeltelijke) terugkeer van mondzorg in het basispakket.
• PVV wil dat de tandarts “weer volledig in het basispakket” komt.
• VVD en BBB zijn terughoudender en wijzen op de hoge kosten.

Het Zorginstituut schat dat opname van preventieve mondzorg voor volwassenen 1,6 tot 3 miljard euro per jaar zou kosten. Maar het uitstellen en behandelen van verwaarloosde gebitsproblemen kost de samenleving naar schatting ruim 4 miljard euro per jaar – door ziekteverzuim, productiviteitsverlies en medische complicaties.

Maatschappelijke impact van tandartsmijding

1. Gezondheid

• Onbehandelde cariës en parodontitis leiden tot pijn, tandverlies en infecties.
• Slechte mondgezondheid verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en vroeggeboorte.

2. Sociaal en psychisch

• Schaamte over een slecht gebit beperkt werk- en sociale kansen.
• Kauw- en spraakproblemen beïnvloeden voeding en zelfvertrouwen.

3. Economisch

• Hogere zorgkosten door spoedbehandelingen en ziekenhuisopnames.
• Minder arbeidsparticipatie en meer ziekteverzuim.

De link met Bloedwaardentest.nl

Mondgezondheid hangt direct samen met de algehele gezondheid. Via bloedonderzoek kun je risicofactoren opsporen die ook een rol spelen bij tandvleesontstekingen en vertraagd herstel. Bij Bloedwaardentest.nl zijn onder andere de volgende tests relevant:

• hs-CRP-test: meet laaggradige ontsteking.
• Vitamine D-test: essentieel voor bot- en immuungezondheid.
• Vitamine B12-test: een tekort kan leiden tot mondslijmvliesproblemen en parodontitis.

Bloedafname is mogelijk op meer dan 1000 locaties in Nederland. Als er iets afwijkends wordt gevonden dat mogelijk directe medische opvolging vereist, word je altijd eerst gebeld door een arts of medisch deskundige.

Conclusie

Sinds de jaren negentig is mondzorg voor volwassenen grotendeels uit het ziekenfondspakket verdwenen. Dertig jaar later kampen we met de gevolgen: steeds meer mensen stellen tandartszorg uit of slaan deze helemaal over. De politiek ruikt nu de urgentie – van een gratis jaarlijkse controle tot volledige terugkeer van mondzorg in het basispakket.

Investeren in preventieve mondzorg is geen luxe, maar een besparing op lange termijn. Want een gezonde mond is onlosmakelijk verbonden met een gezond lichaam.