Is mentale gezondheid ook een stofwisselingskwestie?

Depressie, angst en ADHD zijn niet altijd puur psychisch: steeds meer onderzoek wijst op een biologische oorsprong. De neuro-metabole psychiatrie verbindt hersenfunctie, stofwisseling en darmgezondheid. Via bloed- en microbioomonderzoek kun je onderliggende oorzaken in kaart brengen en gericht aan je mentale gezondheid werken.

Een nieuwe kijk op depressie, angst en ADHD vanuit de neuro-metabole psychiatrie

De meeste mensen beschouwen mentale aandoeningen zoals depressie, angst en ADHD als puur psychisch of neurologisch van aard. Toch wint wereldwijd een nieuwe benadering terrein: de neuro-metabole psychiatrie. Deze stroming richt zich op de wisselwerking tussen hersenfunctie, stofwisseling, darmgezondheid en voeding, en stelt dat veel mentale klachten hun oorsprong vinden in verstoringen van het celmetabolisme én het microbioom.

Wat is neuro-metabole psychiatrie?

Neuro-metabole psychiatrie is een relatief nieuwe discipline binnen de geneeskunde die mentale klachten benadert als een gevolg van metabole disfuncties in de hersenen. De kern van deze visie:

Hersencellen functioneren alleen optimaal als ze voldoende energie, voedingsstoffen en immuunregulatie krijgen, waarbij de darmen en het microbioom een centrale rol spelen.

Wanneer dit evenwicht verstoord raakt, bijvoorbeeld door insulineresistentie, tekorten aan voedingsstoffen, een ontregeld microbioom of een chronisch ontstekingsproces, kunnen hersencellen hun werk niet goed doen. Dat kan leiden tot stemmingsstoornissen, aandachtsproblemen, geheugenklachten of zelfs cognitieve achteruitgang.

Vier biologische mechanismen die invloed hebben op het brein

1. Chronische (laaggradige) ontsteking in de hersenen
   Verhoogde ontstekingsactiviteit kan de communicatie tussen hersencellen verstoren. Cytokines – ontstekingsstofjes – beïnvloeden neurotransmitters zoals serotonine en dopamine, die essentieel zijn voor stemming en motivatie.
2. Verstoorde energievoorziening van hersencellen
   Hersenen gebruiken normaal gesproken glucose als brandstof. Bij metabole verstoringen zoals insulineresistentie kunnen hersencellen minder goed energie uit glucose halen. Alternatieve brandstoffen zoals ketonen kunnen in zulke gevallen ondersteuning bieden.
3. Disbalans in neurotransmitters
   Bij tekorten aan bepaalde voedingsstoffen (zoals B-vitamines, magnesium of omega-3 vetzuren) kunnen neurotransmitters zoals GABA, dopamine en glutamaat ontregeld raken. Dit kan leiden tot prikkelbaarheid, slapeloosheid, angst of aandachtsstoornissen.
4. Verstoord microbioom en de darm-hersen-as
   Het microbioom — de miljarden bacteriën in de darm — beïnvloedt via de darm-hersen-as direct de hersenfunctie.
   Darmbacteriën produceren neurotransmitters (zoals GABA en serotonine), korteketenvetzuren (zoals butyraat, met ontstekingsremmende werking) en signalen die het immuunsysteem en het brein aansturen.
   Een ontregeld microbioom is in meerdere studies in verband gebracht met depressie, angst, autisme en cognitieve klachten.
   Factoren zoals antibiotica, vezelarme voeding, stress en ultra-bewerkte producten kunnen dit delicate ecosysteem verstoren.

De rol van voeding en leefstijl

Het westerse voedingspatroon, rijk aan bewerkte koolhydraten, suikers en omega-6 vetzuren – wordt steeds vaker in verband gebracht met verstoringen in zowel hersenstofwisseling als darmgezondheid. Daarentegen zijn er aanwijzingen dat voedingsinterventies zoals een ketogeen dieet, mediterraan dieet, vezelrijke voeding en gerichte probiotica gunstig zijn voor zowel hersenen als microbioom.

Voor mensen met mentale klachten kan het dus zinvol zijn om niet alleen naar de psychische of sociale factoren te kijken, maar ook naar:

• de bloedsuikerregulatie (glucose, insuline, HOMA-IR)
• markers van ontsteking (zoals CRP-us)
• tekorten aan B12, D, magnesium, omega-3
• microbioomdiversiteit, ontstekingsprofiel en darmflora-evenwicht

Deze factoren zijn meetbaar via bloed- en ontlastingsonderzoek en kunnen helpen bij het opstellen van een persoonlijk behandel- of leefstijlplan.

Interesse in inzicht via bloed- of microbioomonderzoek?

Bloedwaardentest.nl biedt diverse testen die inzicht geven in je mentale en metabole gezondheid. Denk aan:

• Mentale gezondheid testen (stress, stemming, slaap)
• Glucose, insuline en HOMA-IR
• Voedingsstatus (vitamines, mineralen, omega-3)
• Microbioomonderzoek

Bloedafname is mogelijk op meer dan 1000 locaties in Nederland. Je ontvangt de resultaten met duidelijke toelichting en kunt optioneel een telefonisch leefstijlconsult boeken.