PFAS zijn chemische stoffen die wijdverspreid zijn in het milieu en in alledaagse producten, en kunnen schadelijke effecten op de gezondheid hebben, zoals beïnvloeding van het immuunsysteem en leverfunctie. Blootstelling gebeurt vooral via voedsel en water, en de effecten van veel PFAS zijn nog onduidelijk.
Wat zijn PFAS en waarom zijn ze een probleem?
- PFAS zijn een groep organische verbindingen, met bekende voorbeelden als PFOS en PFOA.
- Ze zijn afkomstig van industriële uitstoot, zoals van de 3M-fabriek.
- PFAS zijn persistent in het milieu, vervuilen bodem en water, en kunnen in voedsel, drinkwater en door de lucht terechtkomen.
- Mensen worden blootgesteld aan PFAS via voedsel, water, lucht en huidcontact, en het kan ook overgedragen worden via de placenta en moedermelk.
- PFAS zijn aanwezig in consumentenproducten zoals verpakkingsmaterialen, smeermiddelen, blusschuim, anti-aanbaklagen, kleding, cosmetica, enz.
- Sommige PFAS kunnen schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid, terwijl over veel andere PFAS weinig bekend is.
Welke gezondheidseffecten kunnen PFAS hebben?
- PFAS zoals PFOS en PFOA kunnen op lange termijn schadelijke gezondheidseffecten hebben.
- Mogelijke effecten omvatten impact op het immuunsysteem, ontwikkeling van het ongeboren kind, verhoogde cholesterol, en verstoring van de leverwerking.
- Er zijn ook mogelijke gezondheidseffecten die in dieren zijn aangetoond, maar waarvoor bij mensen minder bewijs is, zoals effecten op voortplanting, bloeddruk, hormonenbalans, groei en gedrag van kinderen, en een verhoogd kankerrisico.
Bloedafname en PFAS
- Bloedafname kan aantonen hoeveel iemand aan PFAS is blootgesteld, zowel recent als in het verleden.
- Het geeft echter geen uitsluitsel over of deze blootstelling schade aan de gezondheid heeft veroorzaakt.
Interpretatie van individuele resultaten van PFAS in bloed
- Er zijn richtwaarden voor PFOS en PFOA in bloed, bedoeld om individuele waarden te beoordelen.
- Deze waarden geven aan of er actie nodig is of niet, maar betekenen niet per se dat er gezondheidsschade is als de waarden worden overschreden.
Rol van huisartsen
- Huisartsen kunnen uitleggen wat de resultaten van een bloedtest betekenen.
- Er is geen behandeling om PFAS uit het lichaam te verwijderen, maar blootstelling beperken kan helpen.
- Huisartsen kunnen adviseren over het verminderen van blootstelling en het monitoren van gezondheidsparameters.
Verminderen van blootstelling aan PFAS
- Gevarieerd eten en veilig drinkwater zijn essentieel, ondanks de aanwezigheid van PFAS.
- Het beperken van PFAS-blootstelling kan door aandacht te besteden aan de aankoop van producten zonder PFAS en specifieke voorzorgsmaatregelen te volgen.
De referentiewaarden of richtwaarden voor PFAS in bloed, zoals beschreven in de verstrekte informatie, zijn specifiek vastgesteld voor twee bekende PFAS-verbindingen: PFOS (perfluoroctaansulfonaat) en PFOA (perfluoroctaanzuur). Deze waarden worden gebruikt om te beoordelen of de blootstelling aan deze stoffen potentieel schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Hier is een samenvatting van de belangrijkste punten:
HBM-Waarden (Humane Biomonitoringswaarden):
- Deze waarden worden gebruikt om individuele meetwaarden op te volgen en te beoordelen.
Richtwaarden voor PFOS en PFOA:
- HBM-I (Controlewaarde):
- Voor PFOS: 5 µg/l
- Voor PFOA: 2 µg/l
- Deze waarden gelden voor iedereen ongeacht leeftijd of geslacht.
- HBM-II (Actiewaarde):
- Voor vrouwen van vruchtbare leeftijd (12-51 jaar):
- PFOS: 10 µg/l
- PFOA: 5 µg/l
- Voor alle anderen (vrouwen vanaf 51 jaar en alle mannen):
- PFOS: 20 µg/l
- PFOA: 10 µg/l
- Deze waarden worden gezien als een signaal voor mogelijke verhoogde gezondheidsrisico's.
- Voor vrouwen van vruchtbare leeftijd (12-51 jaar):
- HBM-I (Controlewaarde):
Interpretatie van de Resultaten:
- Onder HBM-I: Geen verhoogde kans op nadelige gezondheidseffecten, geen specifieke acties nodig.
- Tussen HBM-I en HBM-II: Verhoogde kans op nadelige gezondheidseffecten niet uit te sluiten, aanbevolen om blootstelling aan PFAS te vermijden.
- Boven HBM-II: Verhoogde kans op nadelige gezondheidseffecten op lange termijn mogelijk, aanbevolen om blootstelling aan PFAS te vermijden en eventueel medische opvolging te overwegen.
Deze waarden zijn belangrijk voor het interpreteren van bloedtestresultaten en het nemen van passende maatregelen. Ze geven echter geen definitieve uitspraak over de gezondheidstoestand van een individu, maar eerder een indicatie van de mate van blootstelling en de mogelijke noodzaak voor verdere actie of opvolging.
- Wat is het verschil tussen PFAS en PFOS?
De termen "PFOA" en "PFOS" verwijzen naar twee specifieke chemicaliën binnen de grotere groep van per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS), die vaak in verband worden gebracht met milieu- en gezondheidszorgen. Hier is een overzicht van de verschillen tussen PFOA en PFOS:
- PFOA (Perfluoroctaanzuur):
PFOA is een synthetische perfluorverbinding gebruikt in de productie van fluorpolymeer coatings en producten die hitte, olie, vlekken, vet en water weerstaan.
Het werd bijvoorbeeld gebruikt in de productie van Teflon (niet-klevende kookgerei), evenals in sommige brandvertragende schuimen en andere industriële toepassingen.
PFOA is zeer persistent in het milieu en in het menselijk lichaam, wat betekent dat het niet afbreekt en kan accumuleren over tijd.
Gezondheidseffecten die geassocieerd worden met PFOA omvatten verhoogde cholesterolniveaus, veranderingen in de leverfunctie, negatieve effecten op de voortplanting en de ontwikkeling, en mogelijke verhoging van het risico op sommige vormen van kanker.
PFOS (Perfluoroctaansulfonaat):
PFOS is een andere synthetische perfluorverbinding, die ooit veel werd gebruikt in consumentenproducten zoals waterafstotende stoffen, sommige brandvertragende schuimen, smeermiddelen, verf, en in sommige industriële processen.
Net als PFOA is PFOS uiterst persistent in het milieu en in het menselijk lichaam.
De gezondheidseffecten van PFOS kunnen vergelijkbaar zijn met die van PFOA, waaronder invloed op de lever, verstoring van de voortplanting en de ontwikkeling, veranderingen in de schildklierhormoonniveaus, en mogelijke verhoging van het risico op bepaalde kankers.
Belangrijkste Verschillen:
Chemische Structuur:
Hoewel beide behoren tot de PFAS-familie, verschillen ze in hun specifieke chemische structuur. PFOA bevat een keten van acht koolstofatomen (vandaar de "octa" in de naam), terwijl PFOS een keten van acht koolstofatomen bevat met een sulfonaatgroep.
Gebruik en Toepassingen: Ze werden gebruikt in verschillende, maar soms overlappende, industriële en consumentenproducten.
Milieu- en Gezondheidseffecten: Beide stoffen zijn geïdentificeerd als zorgwekkend vanwege hun persistentie en potentieel voor gezondheidseffecten, maar de specifieke risico's en mechanismen kunnen enigszins verschillen.
In recente jaren is het gebruik van zowel PFOA als PFOS sterk gereguleerd en verminderd in veel landen vanwege hun milieu- en gezondheidsrisico's.
